Terman'ın Termitleri

Matematik ile aranız nasıl? Sizce matematik bilmek zeki olmamızı sağlar mı? IQ testleri sizce bize doğruyu söylüyor mu? Zeki insanlar hayatta hep başarılı mıdır? Bugün bunları değişik bir açıdan inceleyeceğiz.

Daha ana rahminde olan çocuğumuzun zekasını merak ederiz. Doğduktan sonra da zekasını geliştirebilsin diye ebeveynlerin yapmadığı aktivite, almadığı oyuncak kalmaz. Övünmeyi severiz çünkü. "Küçükken çok zekiydi, acayip cevaplar verirdi. O zamanlardan belliydi zeki olacağı." deriz. Tabi her zaman için geçerli değil. Nasıl derseniz, eğer başarılı bir bireyseniz aileniz ve çevreniz sizden bahsederken elbette bu cümleleri kurar. Aksi halde, tahmin edebilmişsinizdir. Acaba zekadan zekilikten bahsederken tam olarak ne olduğunu biliyor muyuz? Mesela şimdi zekanın tanımını hiç bir kaynağa bakmadan yapın. Sizin için zeka nedir, kime zeki dersiniz? 

Şüphesiz ki zeka çağımızda çok önemli bir kavram. Hatta bilgisayarların bile zeka belirtileri göstermeleri üzerine kurgular ortaya atılmış. Son zamanlarda da yapay zekanın her alanda kullanılmaya çalışıldığı bir çağa geçiş yapmış bulunuyoruz. Neden bu kadar önemli hale geldi? Aslında cevap basit; "İhtiyaç!" 

IQ puanı ve zeka arasındaki ilişki

Son zamanlarda sıklıkla rastladığım ve ailelerin ısrarla yaptırmak istediği zeka testlerinin başlangıç hikayesinden bahsedeceğim sizlere. 

Alfred Binet, çalışmalarını genişleterek tarihin ilk zeka testi olan Binet-Simon testini ortaya çıkarmıştır. Binet'in arkasından eğitsel psikoloji  alanının kurucusu olan Lewis Terman, Binet'in testini geliştirerek, hala da farklı versiyonları kullanılmakta olan "Stanford-Binet Zeka Testi"ni ortaya çıkardı. Bu zeka testi, sözel yargılama ve kısa süreli bellek bölümlerinden oluşuyor. Dört defa revize edilmiş ve içeriği yaklaşık yüz yıl içerisinde farklı bir seviyeye getirilmiş olan test, zihinsel yetersizlikten üstün zekalı bireylere kadar olan ayrımı matematiksel puanlara dönüştürerek, dünyada birçok ülkede kullanışlı olduğunu ispat etmiştir.

Zekayı puanladığını bildiğimiz IQ üzerine yaptığı çalışması ise dünya çapında ses getiren Terman, üstün zekalı bireylerle çalışmayı kendine bir görev olarak saymış ve Amerika'da bir vakfın kendine sağladığı ciddi miktarda bağışla tarihin en uzun süreli çalışmalarından birine imza atmıştır. Bu çalışma yaklaşık 80 yıl sürmüştür. "Dehaların genetik araştırması" isimli bu çalışmanın sonuçları zeka hakkında bize birçok şey öğretti.

"Başarı ve zeka mükemmel bir şekilde uyumludur" diyerek çalışmasına başlayan Terman, California'daki hemen hemen tüm okullardaki öğretmenlerden sınıflarındaki en parlak çocukları seçmelerini istedi ve seçilen bu çocuklara bir zeka testi uyguladı. İlk %10'a giren çocuklara ikinci bir IQ testi yapıldı ve bu sınavda 130 puan üzerinde puan alanlara üçüncü bir IQ testi daha yapıldı. Terman bu sonuçlara göre en iyi, en parlak, en zeki, en yüksek IQ seviyesine sahip çocukları seçmiş oldu. Düşünün üç IQ testini geçebilmiş çocukları çalışmasına dahil etti. Çok ince bir hesap! Üstün zeka ve deha sınıfı sayılan 140-200 IQ puanı arasında 1470 çocuk elde etti. Bu çocuklar da tarihe Terman'ın deha çocukları yani "Termitler" olarak geçmiştir.

Terman, 1470 çocuğu hayatının geri kalanında öz çocukları gibi izledi. Çocuklarla ilgili her şeyi düzenli bir şekilde kaydetti, onlara referans oldu. Eğitim başarıları, evlilikleri, hastalıkları, ruh sağlıkları, terfileri ve iş durumları ile ilgili her şeyi ama her şeyi kayıt altına aldırdı. Ve ona göre, geleceğin Amerika'sında bir başarı hikayesi varsa, kesinlikle onun Termitlerinden birinin orada olacağını düşünüyordu çünkü onlar en iyi IQ değerine sahipti. 

Terman'ın hatası işte bu noktada başladı. Termitlerin entelektüel olarak mutlak zirvede olduğuna inanmış ve IQ'nun her şeyi açıkladığı yanılgısına kapılmıştı.

Termitlerden çok azı ülke çapında tanınmış kişiler oldu, iyi paralar kazanma eğilimleri gösterdiler ancak o kadar da iyi değillerdi. Yıllarca süren araştırma ile seçtiği Dahiler grubunda Nobel ödülü alan  bile çıkmadı. Hatta daha sonraları Nobel'e aday olacak olan William Shockley ve Luis Alvarez'e Terman'ın testleri uygulanmış ancak her ikisi de elenerek Termitler sınıfına girememişti. Ne kadar ironik değil mi? IQ'ları yeterince yüksek olmadığı için kabul görmemişler.

Termitler büyüdüklerinde Terman, 730 erkeğin tüm kayıtlarına bakarak onları A, B ve C olarak gruplara ayırdı. 150'si(%20'lik kısım) Terman'ın A grubu dediklerine karşılık geliyordu. Bu kişiler geleceğin gerçek başarı öyküleriydi. Avukat, doktor, mühendis ve akademisyenlerden oluşuyordu ve %90'ı üniversite mezunuydu. Ortadaki %60'lık grup idare edebilecek bir kariyere sahipti. Geri kalan 150 ise Terman için tam bir üzüntü kaynağı olmuştu. Bunlar hayat mücadelesi veren ve çoğu zaman işleri olmayan bir gruptu. Sadece dörtte birinin lise diploması vardı ve onlar boşa harcanmış dehalardı. 

Terman çalışmasının sonuçlarını yazarken artık 4. cilde geldiğinde "Deha" sözcüğünü neredeyse hiç kullanmadı. 

"Zeka ve başarının mükemmel bir karşılıklı ilişkiye sahip olmaktan uzak olduğunu gördük." sonucuna vardı. Çünkü başarılı olmak IQ'dan çok daha fazlası demekti. 

Çoğu anne ve babanın çocukları için en çok endişelendikleri noktanın çocuklarının geleceği olduğunu biliyorum. Onların geleceğini kurgularken eğitimlerinin önemine ve neler yapmaları gerektiğine dair çoğu zamanda çaresiz kaldıklarını da görüyorum. Aslında ebeveynlerin bu ilgisi beni mutlu ediyor. Ancak şunu unutmamalılar ki zekanın yanında duygusal zekanın da çocuklarımızın geleceği üzerinde çok büyük rolü var. Sadece zeka ile gidilmesi çocukların geleceklerinde büyük hatalar doğurabiliyor. Ebeveynlerin bu konuda uzman görüşleri alarak sağlıklı kararlar vermelerini ve sakinliklerini her daim korumalarını öneriyorum.

*Termitler için yararlandığım kaynak; "Popular Sicence"