Kızıl bilmece

Konusu, çok geç olmadan Mars'ta yaşamı bulmak olan bir makaleye rastladım geçenlerde. Bu gibi konulara olan merakımdan dolayıda son bir cümlesine kadar okudum. Sonra düşündüm ki, herkes tüm insanların Mars'a gitmesini istediği gibi, Mars'ta yaşam varsa onu da bulmak istiyor. Yaşam dediysek insan formu değil, bakteri, su falan. Ancak iki isteğin de aynı anda olması sanırım biraz imkansız. Şuan, bildiğimiz kadarı ile el değmemiş bir gezegen ile karşı karşıyayız. Ve orada bulunan hiçbir şeye Dünyadan bulaşan bir şey yok. Size okuduğum bu makaleyi kendi yorumlarımı da katarak biraz anlatmaya çalışacağım.

Yıllardır Mars yüzeyinde görev yapmış olan robotlar sayesinde fark ettiğimiz bir durum var ki, bu da ilk koşulları ile şimdiki koşullarının arasında belli bir fark olduğu. Daha kalın bir atmosferi vardı, bu sayede daha sıcaktı, üzerinde sıvı suyu tutabiliyordu ve büyük ihtimalle de yaşam vardı. Hatta eski yazılara göre, güzel bir teleskopla baktığınızda Mars üzerinde binalar ve şehirler olduğunu görebiliyordunuz. Şimdi ise sadece bir kızıl bilmece.

Uzun yıllar boyunca Dünyadan Mars'a giderek orayı kirletebilecek mikroorganizmalar hususunda dikkat edilse de, yakın gelecekte başlayacak olan insanlı misyonlar nedeni ile ne gibi mikroorganizma değiş tokuşu olacak, gerçekten korkarak merak ediyorum. Korkarak diyorum çünkü bir çoğunuz biliyorsunuzdur, Baba Vanga bu konu ile ilgili bir kehanette bile bulunmuştu. Tabi onun kehaneti çok uzak bir gelecekte. 

Şuan en önemli soru Mars'ta yaşam var mı, yok mu? Buna cevap bulabilmemiz için artık zaman daralmakta. Çünkü Mars'a ilk astronotlar ulaştığında bugünkü katı olan Gezegen koruma politikaları ilerleyen zamanla eskisi kadar katı olmayacak. Çünkü oraya ulaştığımızda Dünyadan getirdiklerimizle gerçek bir Mars yaşamını bulmayı kaybedeceğiz. 2015 yılında yayınlanan Uluslararası COSPAR gezegen koruma politikası, dış gezegenlerde yapılan bilimsel araştırmaların, orada bulunma ihtimali olan potansiyel Dünya dışı yaşam formlarını, bunların ufacık bir belirtisini ya da kalıntısını riske atmayı engellemeye çalışıyor. Mesela Mars üzerinde bazı bölgeler özel bölge sayılmaktadır. Yani buraya Dünya'dan giden herhangi bir organizmanın yaklaşması kesinlikle yasaktır. Sebebi de Dünya yaşamından gelmiş mini mini bir bakterinin bile orada rahatlıkla yaşam ortamı oluşturabileceği. Aslında neden yasak demekten kendini alamıyor insan. Bırak o organizma orada hayat bulsun. Dimi? Ama değil, yasak!

2020'de başlayacak olan, Mars'a robotların fırlatılma sürecinde de endişelenilen bir diğer konu yeterli temizlik şartlarının sağlanamaması. Eğer bu kişilere göre yeterli temizlik şartlarını sağlayamazsak bu özel bölgelere girişimiz uzun zaman alabilir ve bu iş olumsuz da sonuçlanabilir. Yani özel bölgelere hiç giremeyebiliriz. Ama yasaklar çiğnenmek için vardır. Kesinlikle meraklı bir insan oraya ilk adımı gizlide olsa atacak. Zaten filmlerde bize böyle demiyor mu?

İlk insanı Nasa 2035'ten sonra göndermeyi planlarken, Elon Musk'ın SpaceX'i ise bunu 2025 yılında gerçekleştirebileceğini söylüyor. Ondan önce ise gönderilecek olanlar robotlar ve ekipmanlar. İnsanlar gelmeden önce gerekli yaşam alanlarını oluşturacak cansız varlıklarımız. Şuan onların temizlikleri ile uğraşılmakta, yani buradan nasıl bir yüzeyinin bile bakterisiz gönderilebileceğini inanın düşünemiyorum. Bunun içinde sürekli yenilenen bir takım protokoller var. Kabul etmeliyiz ki, hiçbir zaman uzaya saf, temiz bir uzay aracı gönderemeyeceğiz. Hatta öyle bile gönderemiyoruz. Bu temizlik prosedürlerinde bir çok mikrop ölüyor ancak bazıları yıkılmıyor, ayakta kalıyor. Direniyor. Dolayısı ile bu zor şartlardan bile geçen bir organizma Mars'a gittiğinde de ayakta kalma ihtimali yüksek olanlardan oluyor. Bizim "Korkulacak ne var yani?" dediğimiz şeyler, bilim insanlarını korkutuyorsa, bence bir kez daha bu konu üzerinde düşünsek iyi olur. Ancak bu sadece teori ve korku, yani Dünyadan gidecek olan bu mikroorganizmaların Mars'ta bir komünite oluşturup yaşayabileceklerine dair inandırıcı bir makale yok. Her şey bir ihtimal, varsayım.

Bu nedenle 2020'de gidecek olan Mars robotları Mars'a ulaşmadan önce Gezegen koruma ofisi bazı kararlarını değiştirse iyi olacak. Bu robotlar bence yaşam ihtimalinin olduğu yasak bölgelere iniş yaparak araştırmalarını o bölgelerde yapmalı ve insanlar için hazırlıklarını orada tamamlamalılar. Umarız ki bu katı tavırlarından en kısa zamanda vazgeçerler ve o merakla beklediğimiz Mars'ta yaşamın bulunduğu anları izleriz. Ve umarım ki bir gün, bir Türk, bu yazımı Mars'ta keyifle okurken, hayatı orada başlatmaya yardım ettiği için gurur duyar.